Ga Nhpaw:
Ramma ni asak apart ram wa ai ten hta tinang a prat manang tam wa chyalu rai nga ai. H
kristan ni a prat manang tam ai/ yaw ai lam gaw prat tup na matu rai nga ai majaw, grai sadi sahka rai nna daw dan ra nga ai. “Hkristan hkungran lam” ngu ai chyum mungga hte bung pre ai hkungran dinghku de ai lam hpe, ramma ni gaw n chye n mai rai nga ai.
Dai re ai majaw, ndai laika hta Karai Kasang sharawng awng ai hkungran lam, dinghku gaw gap lam, kanawn mazum lam, madu jan yan madu wa a lit ni, prat manang tam ai lam ni, Karai Kasang a yaw shada ai lam ni hte hkungran ai lam a lachyum ni hpe sawk tam let tang madun da ai.
“Dai lam majaw lasha gaw shi a kanu kawa hpe kau da nhtawm, shi a madu jan hte kanawn manoi nga na rai nna, shan lahkawng gaw hkum shan langai sha tai lu na ma ra ai.”( Ehp. 5:31)
I. Hkungran ai a npawt lam madung ni
“Dai re ai majaw lasha gaw tinang a kanu kawa hpe kau da nhtawm, shi a madu jan hte manoi nga na rai nna, shan lahkawng gaw hkum shan langai sha tai lu na ma ra ai.” (Ningpawt Ninghpang 2:24)
Hkungran ai lam: Num hte la tara shang kanawn manang tai ai.
Hkungran ai lam: Madang bung ai yan jawm shakut shaja ai.
Hkungran ai lam: Karai Kasang kaw nna kumhpa rai nga ai.
Hkungran ai lam: Karai Kasang hkrang shapraw da ai lam rai nga ai.
Hkungran ai lam: Makoi magap lam n nga ai sha, matut mahkai kanawn mazum lam hpe gaw sharawt ai .
Hkungran ai lam: Shada shagrit shanem daw jau lam ra kadawn nga ai.
Hkungran ai lam: Hkungran num yan la hpe hking shaga ai[chalange] rai nga ai.
Hkungran ai lam: Mayam zawn shada daw jau kanawn mazum matut mahkai ai rai nga ai.
Hkungran ai lam: Lit hte madang n bung ai lapran e, maren mara bung ai hku shada jawm kanawn mazum ai.
Hkungran ai lam: Rawt jat galu kaba wa na matu shada jawm pawn ba ai rai nga ai.
II. Hkungran ai ngu ai idea, masa gara kaw nna byin pru wa a ta?
Ningpawt Ninghpang 2:18-25.... “ Bai Yehowa Karai Kasang gaw, Dai lasha gaw shi hkrai nga na n mai ai; shi hte ram ai nrum ntau shi a matu ngai galaw na we ai, nga ai.”
Marku 10:6-9.... “ De a majaw lasha gaw kanu kawa hpe kau da nna, shan lahkawng gaw hkum shan langai sha tai lu na ma ra ai.”
Hkungran ai lam gaw shawng npawt kaw nna nan Karai Kasang a idea masa rai wa sai re. Ndai gaw Eden sun kaw na dingsa sai hkungran poi( Adam yan Ewa hpe hkungran ya ai) gaw, ya, dai ni jahtum na hkungran poi (dai ni du hkra galaw nga ai Ga Shaka hkungran ai lam) du hkra lali (fresh) rai taw nga ai. Hkungran ai lam gaw Karai Kasang kaw nna shaman da ya ai hte, chyoi pra ai kanawn mazum lam rai nna, kadai mung hkungran ai lam hpe ahpa atang n mai shang nga ai.
III. Hkungran ai lam hpe Karai Kasang gaw hpa majaw galaw wa a ta?
Ningpawt Ninghpang 2:18-25.... “Bai Yehowa Karai Kasang gaw, Dai lasha gaw shi hkrai nga na n mai ai; shi hte ram ai nrum ntau shi a matu ngai galaw na we ai, nga ai.”
Prat a kanawn manang tai na matu Karai Kasang galaw wa ai re.
Ningpawt Ninghpang 1:28 .... “Shaloi Karai Kasang gaw shan hpe tsun mu ai gaw, Nan kashu kasha shaprat nna mayat maya wa mu; ga ting hpe jahpring nna dai hpe up nga lu mu:”
Malahki 2:15.... “ Karai Wa gaw, Wenyi naw ngam nga ti mung, langai sha hpe hpan da wu ai, n rai ni? Hpa majaw langai sha hpan da a ta? nga yang, Karai Kasang hte ging dan ai amyu hpe tam nna, hpan da nu ai”
Kashu kasha ni galu kaba lu na matu kaja dik htum ai makau grup-yin hpe gaw gap ya ai lam re. Hkungran ai lam gaw, tsaw ra myit hte kanawn mazum ai hku nna, ma ni hpe tsaw ra myit a lam sharin la lu na hpe karum ya na matu hkrang shapraw da ai rai nga ai. Kanu kawa ni shanhte a kashu kasha ni a man e, Yesu Hkristu a tsaw ra myit kasi hpe madun na matu hkrat sum mat ai shaloi, kade yawn hpa rai nga ai kun?
Ehp.5:31-32.... “Dai lam majaw lasha gaw shi a kanu kawa hpe kau da nhtawm, shi a madu jan hte kanawn manoi nga na rai nna, shan lahkawng gaw hkum shan langai sha tai lu na ma ra ai. Ndai lam gaw sung htum ai lam kaba rai nga ai : shing nga ai gaw Hkristu a lam hte dai Hpung a lam hpe ngai tsun nga nngai.”
Karai Kasang gaw hkungran ai lam hpe Hkristu hte Naw ku hpung a kumla hte maren gaw gap da sai. Hkungran ai lam langai mi gaw Karai Kasang a npu kaw taw nna, Karai Kasang gaw shi a naw ku hpung hte gara hku matut mahkai nga ai lam hpe, dai num yan la(dinghku) gaw grai chye na ra nga ai. Sharin ya ging ai.
IV. Hkungran ai lam gaw kaning re ai kanawn mazum lam rai ging a ta?
Ningpawt Ninghpang 2:18.... “ Bai Yehowa Karai Kasang gaw, Dai lasha gaw shi hkrai nga na n mai ai; shi hte ram ai nrum ntau shi a matu ngai galaw na we ai, nga ai.”
Hpaji Ningli 4:9-12.... “Marai langai sha hta, lahkawng gaw grau mai nga ai: kaning rai nme law, shan lahkawng gaw tinang a amu majaw mai kaja ai shabrai lu la na ma ai. Langai mi kataw yang, langai mi shadaw na ra ai:”
1Kor.11:3.... “ Rai ti mung, lasha nlang hte a baw gaw, Hkristu rai nga ai, numsha a baw gaw lasha rai nga ai, Hkristu a baw chyawm gaw, Karai Kasang rai nga ai hpe nanhte chye myit ga, ngai ra nga nngai.”
Mahte 19:4-6.... “Shi gaw, Shawng nnan e hpan da ai wa gaw, lasha yan numsha hpe hpan da mu ai rai nna,5 De a majaw lasha gaw shi a kanu yan kawa hpe kau da nhtawm, madu jan hte kanawn nna, shan lahkawng gaw hkum shan langai sha tai lu na ma ra ai, nga nna shi tsun ai ga hpe nanhte n hti yu myit ni? 6 Dai majaw shan gaw, lahkawng rai nga ma ai n rai, hkum shan langai sha rai nga ma ai. Dai rai nna, Karai Kasang matut da nu ai hpe, masha gaw n jahka kau u ga, ngu nna htan wu ai.”
Hkungran ai lam gaw, marai lahkawng hpe langai sha tai let arau sha magam bungli galaw ai hku nna grau ni htep hku hkau kanawn mazum na matu, rai nga ai. Dai hta e, shada kam hpa hkat ai lam, madi shadaw hkat ai lam, makawp maga hkat ai lam, shada shalan shabran ai lam, shada lit la ai lam lawm nga ai.
V. Kabu gara awng dang ai hkungran ai lam a ahkyak madung ni gaw hpa re ta?
Yawshu 24:15... “Gara hpe mahtang jaw jau na gaw, dai ni jang lata la mu: ngai hte nye a nta masha ni chyawm gaw Yehowa hpe jaw jau na ga ai law,”
Kahkyin gumdin let Karai Kasang hpe daw jau na matu rai nga ai.
Ga Shagawp 5:18-19... “Na a ram prat na mădu jan hte rau pyaw nga u:... Shi a mădoi chyu hpang nang hpe tut tut shăpyaw nga u ga: Shi hte tsaw ra hkat ai hta, tut nawng myit dik nga u.”
Heb. 13:4... “ Hkungran ai lam gaw, yawng mayawng a man e arawng lu u ga; hkungran ai yup ra mung, san seng nga u ga: kaning rai nme law, hpye ai amu galaw ai ni hte num shaw la shaw ai ni hpe, Karai Kasang tara dara na wu ai.”
Kang ka sadi dung ai lam rai nga ai. Sadi dung kang ka ai lam n nga ai rai yang, kamhpa ai lam ajet mung, shing n rai, kata lam kanawn mazum lam mung n mai lu la na re.
Mahte 19:4-6... “Dai majaw shan gaw, lahkawng rai nga ma ai n rai, hkum shan langai sha rai nga ma ai. Dai rai nna, Karai Kasang matut da nu ai hpe, masha gaw n jahka kau u ga, ngu nna htan wu ai.”
Ap nawng daw jau ai lam rai nga ai.
Rom.15:1-2..“Anhte langai hte langai tinang a manang wa a ngamu ngamai na lam tau yu nna, shadaw shangang rai hkra shi hpe shapyaw nga ga.”
Hkungga nawng jau ai lam rai nga ai.
Rom.15:5-7... “Ya, anhte a Madu Yesu Hkristu a Kawa rai nga ai, Karai Kasang hpe, myit mang langai sha hte n-gup ga langai sha e shakawn kungdawn nga lu myit ga, Hkristu Yesu a jaw e nanhte shada da myit mang ara sha rai nga lu u ga, shakut sharang ya ai hte shangwi shapyaw ya ai a Karai Kasang gaw, nanhte hpe awn nga u ga law. Dai rai nna Karai Kasang a hpung shingkang a matu mara, Hkristu gaw anhte hpe hkap hkalum la mani ai hte maren, nanhte shada da hkap hkalum la mu.”
Langai hte langai a n bung ai lam ni hpe chye na ya ai hte shada shagrau shatsaw hkat na matu rai nga ai.
Ehp.5:21-33... “Hkristu hpe hkrit kamyin ai hte nanhte shada da a npu e a taw nga mu.”
Shada shagrit shanem let daw jau ai lam rai nga ai.
1Kor.13:1-13... “Tsaw ra ai myit gaw galoi mung htak chye ai n rai”
Tsaw ra ai myit rai nga ai.
Yaku 5:16... “nanhte a yubak mara hpe shada da shapraw dan nna, shada da a matu mara akyu hpyi nga mu.”
Matut mahkai ai lam rai nga ai.
Ga shagawp 31:31... “Shi lăta a shăbyin ai akyu shi hpe jaw u; Shi gălaw ai amu, măre chyinghka hta, shi hpe shăkawn u ga.”
Manang wa a manu(value) hpe rawt jat galu kaba wa na matu, ngang grin ai sharawng awng lam hte gaw sharawt hkat ai lam rai nga ai.
1Kor.7:3... “ Madu wa gaw htung hte maren madu jan hte kanawn u ga, Madu jan mung dai hte maren madu wa hte rai u ga”
Shawlumon a mahkawn 1:2-4,12-13... “Shi gaw, shi pup ai hte ngai hpe pup ya u ga; Na a sumtsaw sumra gaw, tsabyi jahku hta grau kaja nga ai.... Ngai tsaw ra ai wa mahtang, nye sinda lapran e tsat ai Mura nhtan hte bung nga ai.”
Hkam kaja ai num la kanawn mazum hkat ai asak hkrung lam rai ra nga ai.
VI. Madu wa gaw madu jan hpe gara hku hkap la ging nga a ta?
Ga Shagawp 18:22... “Mădu jan lu ai wa gaw mai kăja ai hpe lu nu ai rai nna, Yehowa a chyēju hpe hkam la nu ai.”
Hpaji Ningli 9:9... “ Jan a npu e Karai Kasang nang hpe jaw da ai kaman lila prat a nhtoi ni hta e, nang tsaw ra ai madu jan hte rau, na a prat htum hkra ngwi pyaw ai hte nga sha nga u: da ndai gaw, nang hkrung nga ai laman e, jan a npu e nang galaw ai amu a kamhtaw rai nga ai.”
1Pet.3:7... “ Dai hte maren, lasha ni e, chye chyang ai hku hkan nna, n-gun kya ai hkum hkrang ngu ai numsha hte rau kanawn mazum nga mu: nanhte a akyu hpyi ai ga gang kau ya ai n hkrum myit ga, nanhte hte maren asak a sali wunli akyu lu la na ni hpe zawn, shanhte hpe hkungga lara di mu.”
Ehp. 5:21... “ Hkristu hpe hkrit kamyin ai hte nanhte shada da a npu e a taw nga mu. “
Madu wa ni gaw, shanhte a madu jan ni hpe kaja wa ap nawng ai, machyi hkam ai hte, tsaw ra ging nga ai. Hkristu gaw, anhte a matu si hkam ai hku nna, madun dan sai hte maren, sung htum ai tsaw ra myit rai ra ai.
VII. Madu jan gaw madu wa hpe gara hku hkap la ging nga a ta?
Ga Shagawp 31:11-12... ” Shi a mădu wa shi hta hpa nga nna, Shi gaw mătsan măyan n hkrum na ra ai. Shi gaw, shi a prat dingsa mădu wa a mătu, N kăja ai n rai, kăja ai hku hkrai, tam nga ai”
Ehp.5:22-24... “ Numsha ni e, dai Madu hpe daw nga ai zawn, tinang madu wa a hkang ai hku hkan nga mu : kaning rai nme law, Hkristu gaw dai Hpung a baw rai nga ai zawn, dai madu wa mung madu jan a baw rai nga ai : Hkristu shi hkum nan dai hkum hkrang a Hkye hkrang la ai Madu rai nga ai. Dai Hpung gaw Hkristu a npu e taw nga ai hte maren, madu jan ni mung lam shagu hta e madu wa ni hkang ai hku hkan nga u ga.”
Madu jan gaw, madu wa hpe machyi hkam ai ap nawng ai hku nna tsaw ra ging ai re. Madu wa hpe karum ningtum ai, madi shadaw ya ai, kam hpa ai hte, madu wa hpe up hkang shangun let, shi a npu hta taw ai. Hkristu zawn ap nawng tsaw ra ai lam re.
VIII. Sadi dung ai hkungran ai lam a ahkyak madung gaw hpa rai nga ta?
Malahki 2:15-16... “ Karai Wa gaw, Wenyi naw ngam nga ti mung, langai sha hpe hpan da wu ai, n rai ni? Hpa majaw langai sha hpan da a ta? nga yang, Karai Kasang hte ging dan ai amyu hpe tam nna, hpan da nu ai. Dai re ai majaw, nanhte gaw tinang a wenyi hpe sadi nna, brang ram prat na madu jan hpe hkalem hkalau ai hku, hkum di myit.”
Madu wa gaw shi a madu jan hpe sadi dung na matu Karai Kasang hkang da nga ai. Hpaji jaw ai lam n re.
Ga Shagawp 5:15,18-19... “ Na a hka htung na ntsin hpe, Na a hka hpawk na lăwi ai ntsin hpe, a lu nga u. Na a hka hpawk shăman ai hkrum nna, Na a ram prat na mădu jan hte rau pyaw nga u: Shi gaw tsaw ra ai ding kănu hte tsawm htap ai shan nga yi zawn rai nga nna, Shi a mădoi chyu hpang nang hpe tut tut shăpyaw nga u ga: Shi hte tsaw ra hkat ai hta, tut nawng myit dik nga u.”
1Kor. 7:2-4... “rai ti mung, hpye ai amu koi na matu, la langai hte langai tinang a num lu u ga, num langai hte langai tinang a la lu u ga. Madu wa gaw htung hte maren madu jan hte kanawn u ga, Madu jan mung dai hte maren madu wa hte rai u ga. Madu jan gaw tinang hkum hpe n up lu ai sha, dai madu wa she up nga ai; dai hte maren, dai madu wa mung tinang hkum hpe n up lu ai sha, madu jan she up nga ai.”
Heb. 13:4... “Hkungran ai lam gaw, yawng mayawng a man e arawng lu u ga; hkungran ai yup ra mung, san seng nga u ga: kaning rai nme law, hpye ai amu galaw ai ni hte num shaw la shaw ai ni hpe, Karai Kasang tara dara na wu ai.”
Madu jan hte madu wa ni gaw langai hte langai sadi dung ai hte, shada shagrau shaa hkat lu na matu hte myit dik myit pyaw na lam ni hpe tam nga ra nga ai.
IX. Kaja ai madu wa/madu jan gaw kaga ni a matu grau ai shaman chyeju ni hpe la wa ya nga ai.
Ga Shagawp 31:10-31... “Sări rawng ai num hpe kădai wa mu lu a ta? Shi gaw lung seng hta grau hpu nga ai.”
Ga Shagawp 31:11... “ Shi a mădu wa shi hta hpa nga nna, Shi gaw mătsan măyan n hkrum na ra ai.”
Ga Shagawp 31:12... “Shi gaw, shi a prat dingsa mădu wa a mătu, N kăja ai n rai, kăja ai hku hkrai, tam nga ai.”
Hpaji Ningli 9:9... “Jan a npu e Karai Kasang nang hpe jaw da ai kaman lila prat a nhtoi ni hta e, nang tsaw ra ai madu jan hte rau, na a prat htum hkra ngwi pyaw ai hte nga sha nga u: da ndai gaw, nang hkrung nga ai laman e, jan a npu e nang galaw ai amu a kamhtaw rai nga ai.”
Ya hpang de na a madu jan/madu wa nang hpe lama ma shapawt ai rai yang, shi nang hpe la wa ya ga ai , grai manu dan la ai ahkying aten ni, kam hpa wa ai ni, myit pyaw myit dik shangun wa ai lam ni, ra kadawn nga ai lam ni hpe jahpring shatsup ya wa ai lam ni, karum ningtum wa ai ni, kabu pyaw hpa lam ni jaw ya wa ai hpe bai myit dum shingran nga u!
X. Hkungran num/la prat manang lata ai hte seng nna chum laika hta gara hku tsun da a ta? Hpa majaw hkungran manang wa hpe anhte sadi let lata ging a ta?
Tara Agyi 14:3... “Kanu yan Kawa chyawm gaw, Matu n gadoi ai Hpilisti amyu num nang sa la na gaw, anhte amyu shada hta na, na a mayu kasha num langai mi mung n nga sa ni? ngu mu ti mung, Samson mahtang, Nan dai she hpyi ya mi, ngai grai ra da we ai, ngu nna kawa hpe tsun wu ai.”
1Hk.Hk.11:2…. “dai amyu ni a lam Yehowa gaw Israela kashu kasha ni hpe, Nanhte gaw shanhte hte n mai kanawn, shanhte mung nanhte hta n lawm u ga; gaja wa shanhte gaw nanhte a myit masin hpe shanhte a Hpara ni hpang de shadam kau ya na myit dai,ngu nna tsun ti mung, Shawlumon gaw shanhte hta sumtsaw sumra hte a manoi nga ai.”
Ezra 9:2... “ Kaning rai nme law, dai amyu masha ni a shayi sha ni hpe, tinang a matu mung, kashu kasha ni a matu mung, shanhte hkungran la nna, dai chyoi pra ai amyu gaw, maigan amyu ni hte kayau kaya nga ai hta n-ga, mung du ni hte agyi salang ni, grau nna dai lam hta shut hpyit nga ma ai, nga nna ngai hpe tsun dan mi ai.”
2Kor.6:14... “ N kam n sham ai ni hte rau nhtan shai ai kandang hpe hkum jawm hpai mu: kaning rai nme law, ding man ai lam gaw, tara n hkungga ai lam hte hpa seng a ta? Nhtoi gaw nsin hte kaning rai kanawn lu a ta? “
Anhte a hkungran manang gaw anhte hpe tsaw ai de gaw gap ya lu ai hte, anhte hpe mung jahten kau ya lu nga ai. Chyum laika gaw anhte hpe n kam sham ai ni hte dinghku n de na matu n-gun jaw nga ai. Hpa majaw nga yang, dai gaw anhte a makam masham kaw nna tsan mat wa hkra shakut na matu grai loi nga ai. Makam masham bung ai kaga langai mi hpe anhte hkungran na nga yang, dai gaw jaw ai hkungran ai lam rai nga sai re.
XI. Karai Kasang gaw shi hte anhte a kanawn mazum lam hte hkungran lam hpe gara hku shingrau/dingdaw dan a ta?
Esaia 54:5-6... “Kăning rai nme law, nang hpe Hpan da ai wa gaw, na a mădu wa rai nga ai; shi a amying gaw, Zaw nawng zaw wa up ai Yehowa rai nga ai: nang hpe Hkye Hkrang la ai wa gaw Israela a Chyoi pra ai wa rai nga ai; mungkan ting a Kărai Kăsang shi hpe ngu na mă ru ai. Kăbai kau hkrum nna gawng run hkawm ai hte, ram prat ē jan tai nna, jăhka kau hkrum ai num hpe zawn, mădu jan bai tai na, Yehowa nang hpe shăga nit dai, nga nna na a Kărai Kăsang tsun nga ai.”
Yeremia 3:20... “ Israela dap ē, mădu jan gaw mădu wa hta sădi n dung ai hte măren, găja wa nanhtē gaw ngai hta sădi n dung myit dai, nga nna Yehowa tsun ai.”
2Kor.11:2.. “ Kaning rai nme law, Karai Kasang a nja nhpra ai hte maren, ngai nanhte a lam nja nhpra rai nga nngai; nanhte hpe hkawn sek hpe zawn Hkristu kaw jaw ya nna, madu langai sha hte ngai nanhte hpe hkungran ya ma de ai.”
Karai Kasang hte anhte a kanawn mazum ai lam gaw hkungran ai lam hte bung nga ai hte, shada tsaw ra ai hta, shada sadi dung ai hte galoi mung lit la ai lam amahkam ai lam hta madung tawn nga ai.
“ Dai lam majaw lasha gaw shi a kanu kawa hpe kau da nhtawm, shi a madu jan hte kanawn manoi nga na rai nna, shan lahkawng gaw hkum shan langai sha tai lu na ma ra ai.” (EHP.5:31)
Ga shaka: : “Ndai nye a hkra lata matut jum da nga ai.........hpe, Karai Kasang a mung ga nga ai hte maren, hkungran la nna, nye a hkum hte maren, shi hpe tsaw ra nna, kungga lara, lanu lahku makawp maga nga na nngai. Hkam kaja timung, machyi makaw hkrum timung, lusu nga mai timung, matsan mayan hkrum timung, lam shagu hta rai timung, kaga num/la ni hpe n masem ai sha, prat tup jaw lup na nye a hkungran num/la majing shatai sa na ni ai.”
Karai sharawng awng ai dinghku tai lu hkra, Karai a mung ga hte maren, Karai man hta ga shaka la let, awng dang ai Hkristan dinghku ni hpe gaw gap sa wa lu na hpe yaw shada let,
Hkristu a grau htum ai magam hta,
Rev; Pausa Gam Hpang
Du Mare, Myitkyina
Shamyet Shanat laika ni; (Illumina Gold ,encyclopaedia, Chyoi pra ai Chyum Laika)
